برخی ها به صعود خوشبین نیستند، چراکه فکر می کنند صعود به جام جهانی، سو مدیریت ها و کاستی ها را با خود حل کرده و به بهانه ای برای بقای ساختارهای معیوب و چرخه بیمار فوتبال ایران تبدیل می شود. چه کسی است که نداند فوتبال ایران در الفبا و بدیهیات لنگ می زند و فاصله اش با استانداردهای جهانی، فاصله ای است که به سمت بی نهایت میل می کند. علی رغم این موضوع، در این نوشتار قصد ندارم به خواندن آیه های یأس و ناامیدی بپردازم و شیرینی این صعود را برای شما تلخ کنم. فوتبال ایران در مرحله ای است که فعلاً صعود پایدار به جام جهانی را به عنوان هدف اصلی و کلان خود انتخاب کرده است، هدفی که به تدریج انتظارات را بالا برده و اذهان را برای انتخاب هدف بعدی، یعنی صعود از مرحله اول بازی های جام جهانی آماده می کند. اتفاق مثبتی که یک روی دیگر هم دارد، عدم صعود به جام جهانی در هر برهه ای از زمان، فاجعه ای است که مسببانش هرگز بخشیده نخواهند شد. در اینجا قصد دارم به تشریح برخی از عوامل کلیدی موفقیت تیم ملی در این دوره از رقابت های جام جهانی بپردازم:
⛔️ ثبات مدیریتی
بدون تردید اولین عامل کلیدی موفقیت تیم ملی فوتبال ایران، تحقق ثبات مدیریتی است. ثباتی که هم در بدنه مدیریتی فدراسیون و هم در حوزه مربیگری تیم مشاهده شد. آرامش، امنیت و اعتماد در یک سیستم پویا و انسان محور، فرزندان ثبات هستند و هر جا ثبات حاکم شود، زمینه برای نوآوری، خلاقیت، جوانگرایی و از همه مهمتر خطرپذیری فراهم می شود. بر اساس آمارها تا قبل از کی روش، میانگین ثبات مربیگری فوتبال ملی ایران ١۶ ماه و میانگین ثبات مدیریتی فدراسیون ٢۴ ماه ارزیابی شده است. بدین معنا که به طور میانگین هر ١۶ ماه یک سلیقه و تفکر جدید بر تیم ملی حاکم شده و هر ٢۴ ماه، زلزله ای مدیریتی، فوتبال ایران را تکان داده است. این در حالی است که در ٨ سال گذشته و به لطف قوانین و نظارت فیفا، وضعیت ثبات مدیریتی فوتبال ایران بهتر شده و نگاه کوتاه مدت آن تا اندازه ای تعدیل شده است. لازم به ذکر است که میانگین ثبات مربیگری در فوتبال پیشرفته آلمان ٨ سال و ثبات مدیریتی در فدراسیون فوتبال این کشور ١١ سال است.
⛔️ رهبری کی روش
علیرغم انتقادات به جایی که به نحوه رفتار کی روش با مسئولین فوتبال ایران و بویژه مربیان ایرانی وجود داشته و دارد، هرگز نمی توان نقش اورادرایجاد نظم و بهبود ساختار مدیریتی تیم ملی فوتبال ایران نادیده گرفت. تا همین چند سال پیش کلید واژه #یاغی به بازیکنان ملی پوشی اطلاق می شد که مربیان و کادر فنی تیم ملی،بنابه هردلیلی،توان برخورد جدی و یا کنار گذاشتن آنهارانداشتند. کی روش، نظمی در تیم ملی ایجاد کرد که یاغیترین بازیکنان را مطیع و به قول خودش متعهد نمود.این امر،حاشیه هاراازتیم ملی دورکردو زمینه های لازم برای ایجاد تمرکز حداکثری بازیکنان رافراهم نمود. معتقدم حاشیه وحاشیه سازی همواره پاشنه آشیل تیم ملی فوتبال ایران بوده وخواهد بود.براین اساس، کی روش موفق شدنظم تیمی مدنظر خود را ایجاد و برنامه های خودرا علیرغم منابع مالی محدود پیاده سازی کند.
⛔️ لژیونرهای وارداتی
چرخه معیوب بازیکن سازی در فوتبال ایران، چاره ای برای کی روش باقی نگذاشت که درترکیب تیم ملی از چند بازیکن ایرانی که محصول لیگ های معتبر اروپایی بودند،استفاده کند. تجربه ای که درجام جهانی پیشین هم جواب داده بود.آنهاکسانی بودند که یک شبه آماده حضور درمیدان های بزرگ و رویارویی با بازیکنان بزرگ بودندودرکمترین زمان ممکن می توانستندخودراباایده هاواندیشه های کی روش هماهنگ کنند.آن ها مثل فناوری های وارداتی، برخی خلاء های موجود در چرخ دنده های فوتبال داخلی ما بویژه درپست فورواردراپرکردندویک شبه و با کمترین هزینه و سرمایه گذاری،به سرمایه های کلیدی فوتبال ایران تبدیل شدند.
⛔️ مربیان باشگاهی
بی انصافی است اگر بخواهیم نقش مربیان باشگاهی را نادیده بگیریم.درتیم های باشگاهی دارای ثبات،تغییرنسل به خوبی انجام شدوشاهدظهوربازیکنانی بودیم که همین بازیکنان در اندک زمانی به مهره های کلیدی تیم ملی فوتبال تبدیل شدند. باشگاه هایی که در صورت ثبات بیشتر بویژه از منظر مدیریتی، می توانند بیش از آنچه امروز مشاهده می شود، تیم ملی را از استعدادهای جوان و بی شمار این سرزمین سیراب کنند.
✅ در پایان، توجه به این نکته ضروری است که فرایند صعود ما به جام جهانی هنوز سیستماتیک نشده است، بدین معنا که فوتبال ایران همچنان فاقدیک سیستم عقلانی و هوشمنداست.آنچه هست مجموعه ای از اقدامات و فعالیت های قائم به شخص است که احتمالاً با رفتن آن شخص به خصوص، ویران خواهد شد. امید آنکه سرخوشی صعود، ما را از پرداختن به اقدامات زیربنایی و آینده نگری غافل نکند.
دکتر رضا شجیع-استاد دانشگاه و پژوهشگر جامعه شناسی ورزش، هیات تحریریه نشریه تحقیقات کاربردی علوم ورزشی، آموزشی بدون مرز .
کانال اختصاصی دکتر شجیع : @rezashajie
